Samenvattingen kleine projecten derde aanvraagronde LLO-Katalysator bouwsteen 2

Publicatie | 08-05-2025

Stichting Hoger Onderwijs Nederland: ‘Amcel Academy - Technici voor de toekomst’

Achtergrond en aanleiding

Elektrificatie van de chemische industrie is een essentieel onderdeel van de energietransitie, en nodig om de klimaatdoelen te behalen. Met de toenemende beschikbaarheid van groene stroom, wordt elektrificatie een steeds aantrekkelijkere optie. Desalniettemin komt deze transitie in Nederland slechts langzaam op gang, mede door en groot tekort aan technisch geschoold personeel met de juiste kennis en vaardigheden.

Doelstelling en samenwerkingsverband

Amcel (Amsterdam Centre for Electrochemistry) is een triple helix samenwerkingsverband van bedrijven, kennisinstellingen en overheidsorganisaties met het doel om bij te dragen aan de behoefte aan goed gekwalificeerd personeel voor materialen- en energietransitie. Vanuit deze samenwerking gaan de kennisinstellingen Hogeschool Inholland en Universiteit van Amsterdam in dit project het Amcel netwerk uitbreiden met mbo en meer bedrijven.

Activiteiten en beoogde resultaten

Binnen de aanvraag wordt marktonderzoek gedaan naar de vereiste vaardigheden van personeel vanuit het werkveld. Deze vindingen vormen de basis voor aanpassingen in het curriculum. Daarnaast worden technische onderzoeksvragen vanuit het werkveld opgehaald die de basis dienen voor onderzoeksprojecten. Deze onderzoeksprojecten worden geïntegreerd in het onderwijs ter versterking van het curriculum. De basis wordt gelegd voor vervolgprojecten om binnen 2-4 jaar concrete aanpassingen in het onderwijs(aanbod) aan te brengen en daarin onderzoek meer te integreren zodat het onderwijs beter aansluit bij de noden van het bedrijfsleven. Deze aanvraag is geïnitieerd door de scheikundestudies van beide instellingen, met een sterke focus op elektrochemie en elektrificatie van de industrie.

Stichting HAS Opleidingen: ‘Voldoende en schoon water voor de landbouwsector’

Achtergrond en aanleiding

De waterproblematiek in de landbouw wordt steeds urgenter. Watertekorten en waterkwaliteit zijn in de toekomst een grote uitdaging in het landelijk gebied. Tegelijkertijd zien we een groeiend tekort aan kennis en arbeidskrachten in de watersector, mede door vergrijzing en het afnemende aantal jongeren dat kiest voor watergerelateerde beroepen.

Doelstelling

Dit project richt zich op het ontwikkelen van een LLO-oplossing voor agrarische adviseurs. Deze adviseurs spelen een cruciale rol in het overdragen van kennis over waterbeheer aan boeren, zodat zij zich beter kunnen voorbereiden op de impact van klimaatverandering. De focus ligt hierbij op de zandgronden van Zuid-Nederland, een regio die bijzonder kwetsbaar is voor de gevolgen van droogte en waterschaarste.

Door de samenhang tussen de groeiende waterproblematiek en het tekort aan kennis en arbeidskrachten in de watersector aan te pakken, levert dit project een bijdrage aan zowel de duurzame landbouw als het behoud van cruciale waterkennis.

Activiteiten en beoogde resultaten

Het project omvat vier fasen:

1. In kaart brengen van de huidige situatie. Door gesprekken met boeren en adviseurs worden dagelijkse uitdagingen en kennisbehoeften in kaart gebracht. Daarnaast wordt in beeld gebracht welke kennis al aanwezig is, bij onderwijsinstellingen, waterprofessionals en bestaande initiatieven.
2. Vaststellen van de gewenste situatie. We formuleren de gewenste situatie, we kijken naar wat nodig is om de landbouw in Zuid-Nederland beter bestand te maken tegen de effecten van klimaatverandering. We willen weten wat er ontbreekt aan kennis en een duidelijk doel voor ogen hebben over wat we willen bereiken: hoe ziet het ideale waterbeheer eruit voor boeren, en welke kennis en vaardigheden hebben adviseurs nodig?
3. Ontwikkelen van een regionale LLO-oplossing. Op basis van de inzichten uit de vorige fasen ontwikkelen we de "watercoach"-cursus. Deze cursus is bedoeld om agrarische adviseurs, in Zuid-Nederland, op te leiden in het ondersteunen van boeren bij het implementeren van duurzame waterbeheerpraktijken.
4. Doorontwikkelen naar een landelijk model. De kennis en ervaring die we in Zuid-Nederland opdoen, worden toegepast op andere regio’s, zodat de oplossing ook daar kan bijdragen aan duurzamer waterbeheer in de landbouwsector. Er wort een blauwdruk ontwikkeld die landelijk kan worden uitgerold, maar regionale nuances behoudt.

Stichting Hoger Beroepsonderwijs Haaglanden: ‘Een loopbaan als (fl)expert op de Noordzee’

Achtergrond en aanleiding

De energietransitie op de Noordzee zorgt voor een energietransitie op de arbeidsmarkt. Personeel zal makkelijker tussen sectoren kunnen switchen omdat er groei en krimp is in de verschillende onderdelen van het energiesysteem (Gasproductie, Offshore Windenergie, Carbon Capture and Storage en Waterstofproductie). De mensen die in de sector actief zijn, nu en in de toekomst, zullen tijdens hun loopbaan herhaaldelijk te maken krijgen met een of meer van de volgende uitdagingen:

• Het up-to-date houden van een bestaand expertise gebied waarbij er sprake is van een snelle kennisontwikkeling en toenemende complexiteit (upskilling);
• Het zich eigen maken van een aanvullend expertise gebied (reskilling);
• Het deels afbouwen of vervangen van een bestaand expertisegebied (deskillen), en/of
• Bestaande expertise op een andere manier van waarde kunnen maken (transfer van expertise).

Doelstelling

Als samenwerkende partners streven we ernaar LLO-oplossingen te ontwikkelen voor (toekomstig) personeel dat offshore assets bedient en onderhoudt, om ze wendbaar en duurzaam inzetbaar te maken voor de toekomstige offshore energiesector. Dit betreft voornamelijk medewerkers op mbo- en hbo-niveau. Om deze ontwikkeling te ondersteunen en het personeel tot 'Flexperts op de Noordzee' te laten evolueren, zullen we met het consortium de gewenste LLO-oplossingen concreet maken. Het consortium heeft een groot bereik naar verschillende belanghebbenden in de energietransitie in Nederland.

Activiteiten en beoogde resultaten

De LLO-oplossing die wij voorstellen brengen we in 4 fasen in kaart:

Hoofdactiviteit	Resultaat
Vraagarticulatie – Identificeren benodigde transities in offshore energiesector en benodigde ontwikkelroutes. Wat moeten mensen weten en kunnen (benodigde technisch-inhoudelijke expertise)?	Noordzee-expertisekaart met de technische-inhoudelijke expertise die nodig is om de offshore energietransitie te realiseren en bijbehorende ontwikkelroutes.
Vraagarticulatie – Het identificeren van flexpertise ontwikkelbehoeften. In hoeverre hebben mensen de benodigde wendbaarheid om ontwikkelroutes te doorlopen?	Flexpertise-gesprekstool. Inzicht in de flexpertise ontwikkelbehoeften in de offshore energiesector voor nieuwe instroom, huidige medewerkers en zij-instroom.
Bepalen mogelijk passende LLO-Oplossingen met drie design sprints.	Concept LLO-oplossingen voor nieuwe instroom, huidige medewerkers en zij-instroom.
Voortzetting van platform en verankering resultaten.	Consortium dat samen grote LLO-aanvraag doet met blauwdruk voor lange termijn samenwerkingsverband.

Samenwerkingsverband

Met ons consortium bestaande uit De Haagsche Hogeschool, MSG Strategies, Vonk NH, de haven van Den Helder, Element NL, en NedZero, een aanvullende partners, willen we voor het service- en onderhoudspersoneel deze uitdagingen aanpakken. Samen hebben we de leden van alle offshore energieprojecten aan boord en hebben beschikking tot onderwijsinstellingen die leer- en ontwikkelexpertise hebben en al LLO-aanbod aanbieden.

De noodzaak voor nieuwe instroom van mensen en de veranderende vraag naar expertise en benodigde wendbaarheid in het toepassen van expertise vereisen dat mbo- en hbo-opleidingen starters op de arbeidsmarkt voorbereiden op flexibele loopbanen. Voor bestaand personeel vereist de offshore energietransitie omscholing en bijscholing binnen een krappe arbeidsmarkt waarin het moeilijk is om werknemers te missen voor de dagelijkse operatie op zee. Organisaties en onderwijsinstellingen moeten daarom flexibel zijn en modulaire LLO-oplossingen bieden die mensen in staat stellen zich blijvend te ontwikkelen in het licht van lopende transities.

Stichting Christelijk R.O.C. Noord- en Oost-Nederland: ‘Missie Netcongestie’

Achtergrond en aanleiding

Tijdens het partneroverleg hebben vertegenwoordigers uit overheid, bedrijfsleven en onderwijs aangegeven dat één van de grootste uitdagingen in onze noordelijke regio de netcongestie is. Dit is het overbelast raken van het elektriciteitsnetwerk door verhoogde vraag én de toename van het aanbod door wind- en zon-energie. De snelheid van de energietransitie is in gevaar wanneer dit probleem niet tijdig en duurzaam wordt opgelost. Een belangrijke bottleneck is het vinden van voldoende en goed opgeleid personeel. De partners constateren dat hierin de volgende uitdagingen liggen:

• Betrokken partijen werken niet of onvoldoende samen.
• Er is te weinig goed opgeleid personeel voor de werkzaamheden aan het elektriciteitsnetwerk.
• Er is onvoldoende en te versnipperd passend LLO-opleidingsaanbod.

Doelstelling

Energiehub050, een initiatief van Alfa-college, heeft als doel het vakmanschap te ontwikkelen dat nodig is voor de energietransitie. Hiervoor is een duurzaam gebouw gerealiseerd op het Suikerunieterrein in Groningen, een gebied waar talent oplossingen zoekt voor actuele vraagstukken.

Activiteiten en beoogde resultaten

Vanuit een gezamenlijk gevoelde urgentie is het initiatief voor het project ‘Missie Netcongestie’ ontstaan. Een brede coalitie gaat hierin samenwerken om te komen tot vraagarticulatie voor de benodigde, en in de toekomst te ontwikkelen, LLO-oplossingen voor de midden- en hoogspanning. Dit gebeurt door drie hoofdactiviteiten:

• Het inrichten van een Community of Practice, waarin partners samenwerken om personeel op te leiden en bindende afspraken maken om hen voor het vakgebied én de regio te behouden.
• Onderzoek naar kwalitatieve en kwantitatieve tekorten in de personele bezetting in de gehele kolom om daarmee de competentieknelpunten helder te krijgen en op basis daarvan te komen tot vraagarticulatie voor concreet LLO-aanbod, voor nu en de toekomst.
• Het ontwerp van een “1-loket” functie voor passend LLO-aanbod om het netcongestievraagstuk snel en duurzaam op te lossen. Tevens wordt gestart met een pilot door het ontwikkelen van een opleidingsmodule rond het veilig werken in hoog- en midden-spanningsinstallaties.

Samenwerkingsverband

De partners waarmee deze coalitie start willen hiermee blijvend impact maken. Vanuit het onderwijs zijn dit: Alfa-college, Firda, Hanze en NHL Stenden. Het bedrijfsleven wordt vertegenwoordigd door MUG Ingenieursbureau, Bilfinger, ENGIE, Eekels Technology, Baas, Equans, Spie Industry Services en Verkley Infratechniek. Gemeente Groningen en netbeheerder Enexis sluiten aan namens de (semi)overheid.

Stichting Hogeschool van Amsterdam: ‘Competenties voor een geintegreerd energiesysteem’

Het project “Competenties voor een Geïntegreerd Energiesysteem” doorloopt het proces van vraagarticulatie en het ontwikkelen van blauwdrukken voor LLO-oplossingen voor de professional die werkt aan slimme, geïntegreerde energiesystemen en energie-installaties. Met ‘blauwdruk’ bedoelen we dat helder is:

• Welke competenties er ontwikkeld moeten worden.
• Welke scholingshiaten er zijn.
• Welke onderwijsmethodiek, vorm en aanpak we het meest kansrijk achten voor het invullen van de missende competenties in relatie tot de doelgroep.  

We richten ons hierbij op de mbo/hbo-professional die bijvoorbeeld met digitale tools en -componenten slimme energiesystemen moet kunnen ontwerpen, installeren en beheren. De praktijkpartners en opleiders op mbo- en hbo-niveau onderschrijven met hun deelname aan dit project de noodzaak van LLO-oplossingen om het gevoelde “gat” tussen aanwezige competenties en benodigde competenties in te vullen.

Wageningen University: ‘Leren voor transitie in Zeeland’

Achtergrond en aanleiding

Het werken met andere materialen en eventueel een andere organisatie op de bouwplaats heeft geen prioriteit zolang er te weinig opdrachtgevers zijn die daar om vragen (vraagkant). Bij de aanbodkant van biobased materialen spelen ook belemmeringen. Er is sprake van een ketenafhankelijkheid die doorbroken kan worden door samen te leren over hoe het wel kan. Het vereist een ‘mindset’-verandering van alle spelers.
Op het reguliere onderwijs is inmiddels circulair en biobased bouwen onderdeel van het curriculum, dus de basiskennis is er wel bij de nieuwe instromers. Echter als dit niet of nog onvoldoende onderdeel is geworden van de uitvoeringspraktijk strandt de opschaling van circulair en biobased bouwen of loopt deze in ieder geval vertraging op.

Doelstelling

Met dit project beogen wij het Leven Lang Ontwikkelen (LLO) in Zeeland te versterken met LLO-aanbod op zowel werkenden, werkzoekenden als werkgevers op het gebied van circulair en biobased bouwen. We willen dat aanbod bovendien zo goed mogelijk toespitsen op verschillende, nader te onderscheiden professionals en bedrijfstypen binnen de bouwsector, gebaseerd op leerbehoeftes. We kunnen zodoende met relatief beperkte middelen toewerken naar zo’n groot mogelijke impact en daarmee de energie- en grondstoffentransitie in Zeeland te versnellen.

Activiteiten en beoogde resultaten

In het project gaan we in gesprek met werknemers en werkgevers, producenten en opdrachtgevers met verschillende activiteiten zoals themabijeenkomsten, interviews, enquêtes en bedrijfsbezoeken.

We verwachten dat dit project echt een katalysator zal zijn voor de versterking van het LLO- ecosysteem in Zeeland. Wij zullen namelijk concrete LLO-oplossingen ontwikkelen en de komende jaren aanbieden voor de regio. Bovendien zal het bredere publiek meer zijn geïnformeerd met tot doel de vraag te vergroten. En omdat de focusgroepen zijn betrokken verwachten we meer deelname en uiteindelijk meer impact. De samenwerking van de verschillende partijen vormt een voedingsbodem voor nieuwe verbindingen en innovaties. Ook verwachten wij dat ondanks dat de focus op Zeeland is, er bredere doorwerking zal zijn doordat diverse partners ook elders in Nederland actief zijn.

Samenwerkingsverband

In het project werken de volgende partners samen: Delta Climate Center, HZ University of Applied Sciences, Scalda, Kennis- en Innovatie Netwerk Circulair Bouwen, HR Netwerk Zeeland, Vereniging Integrale Biologische Architectuur (VIBA), Stichting Agrodome en Wageningen University & Research (WUR). Wageningen Academy vervult vanuit WUR de rol van penvoerder en projectmanager.

Stichting Christelijke Onderwijs Groep Vallei & Gelderland-Midden: ‘Alumni als katalysator van LLO in Foodvalley’

Achtergrond en aanleiding

De regio Foodvalley streeft naar energieneutraliteit in 2050 en heeft te maken met een tekort aan gekwalificeerd personeel om deze energietransitie te realiseren. Eén van de uitdagingen is de onduidelijke vraagarticulatie vanuit bedrijven met betrekking tot benodigde competenties en vaardigheden, verband houdende met de energie- en grondstoffentransitie en bouwopgave. Om hierop in te spelen, richt deze aanvraag zich op het in kaart brengen van de opleidingsbehoeften voor zittend personeel binnen de installatie- en bouwsector in de Foodvalley. Het project richt zich specifiek op alumni van het Technova College die werkzaam zijn bij bedrijven aangesloten bij LPI de Vallei en ReVaBo Oosterbeek.

Doelstelling

Door middel van vragenlijsten en gesprekken met deze alumni wordt inzicht verkregen in de aansluiting van de opleiding op de huidige arbeidsmarkt en de behoefte aan bij- en nascholing. De bevindingen worden vervolgens gebruikt om Leven Lang Ontwikkelen (LLO)-onderwijs te ontwikkelen dat aansluit op de actuele vraag vanuit het bedrijfsleven.
De doelstellingen van het project zijn:

• Helder krijgen van de vraagarticulatie vanuit bedrijven met betrekking tot competenties en vaardigheden.
• Een overzicht krijgen van te ontwikkelen LLO-onderwijs dat aansluit op de behoeften van de installatie- en bouwsector.
• Versterken van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven in de regio Foodvalley.

Activiteiten en beoogde resultaten

Door middel van vragenlijsten en gesprekken met de alumni wordt inzicht verkregen in de aansluiting van de opleiding op de huidige arbeidsmarkt en de behoefte aan bij- en nascholing. De bevindingen worden vervolgens gebruikt om Leven Lang Ontwikkelen (LLO)-onderwijs te ontwikkelen dat aansluit op de actuele vraag vanuit het bedrijfsleven.

Samenwerkingsverband

Met vijf bedrijven uit beide sectoren wordt een kennissessie georganiseerd (bespreken of de uitkomsten van de inventarisatie worden herkend, kennisdeling, bespreken mogelijke vormen van aanbod, etc.). De bevindingen worden gerapporteerd aan het Technova College, waarmee zij input hebben om aanbod te genereren en het alumni-beleid te ontwikkelen. Knooppunt Techniek, als partner van het Technova College, is verantwoordelijk voor het programmamanagement en de samenwerking met de betrokken partijen.

Stichting Regionaal Opleidingen Centrum AVENTUS: ‘Waterstof Leerhub’

Achtergrond en aanleiding

De overgang naar waterstof als energiebron biedt veel kansen in de energietransitie, met name voor zwaar materieel zoals stopmachines, tractoren en graafmachines die momenteel nog op diesel draaien. In de regio Oost-Nederland ervaren verschillende bedrijven, actief in de agrarische-, logistieke- en bouwsector, competentieknelpunten door een gebrek aan expertise in het omschakelen van de machines op waterstof. De bouwsector heeft met afstand de grootste economische en maatschappelijke druk, omdat overheidsbouwprojecten vanaf 2030 voor 80% emissievrij moeten worden uitgevoerd.

Doelstelling

Het doel van dit project is om de medewerkers van een bedrijf die werkt met zwaar materieel in de bouwsector te ondersteunen bij de transitie naar waterstof. Dit gebeurt door een LLO-oplossing te ontwikkelen die zich richt op het leren ombouwen, bedienen en onderhouden van zwaar materieel op waterstof. Uiteindelijk beoogt het consortium de praktische en theoretische kennis te vergroten bij (toekomstige) medewerkers van meerdere bedrijven in andere sectoren met zwaar materieel.

Activiteiten en beoogde resultaten

Het project bestaat uit vier fasen: ontwerp, ontwikkeling, testen en implementatie. De activiteiten omvatten onder andere het bundelen van kennis, het afwegen en uitwerken van mogelijke LLO-oplossingen, het uitwerken van een oplossing met experimenten en testen en het verankeren in het LLO-ecosysteem. Het consortium heeft de ambitie om de LLO-oplossing aan te bieden aan minstens 4 bedrijven van verschillende sectoren. Tijdens het traject werken 30 studenten aan de LLO-oplossing, doen praktijkervaring op in waterstoftechnologie en bereiden zich hiermee voor op een duurzame arbeidsmarkt. Tot slot, worden de behaalde resultaten gedeeld met de brancheorganisatie NWBA, GroenvermogenNL HCA Regio Oost en andere learning communities waarin het consortium actief is.

Samenwerkingsverband

Het consortium bestaat uit Aventus (mbo), Saxion (hbo) en de TechniekFabriek Zutphen (TFZ). Aventus en Saxion bieden praktijkgerichte, onderzoeks- en technologische expertise op het gebied van waterstof. De TFZ levert naast technische en organisatorische ondersteuning een belangrijke rol in de verankering van de LLO-oplossing. De TFZ faciliteert een fysieke locatie met demonstrators om LLO-oplossingen aan te bieden en legt verbindingen tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid. Gezamenlijk draagt het consortium bij aan het versnellen van de waterstoftransitie, het vergroten van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en het versterken van de regionale samenwerking in Oost-Nederland.